martes, noviembre 24, 2015

O Estado Islámico. Estado da Cuestión ou Cuestión de Estado.

Zizek, Slavoj. Islam y modernidad. Reflexiones y blasfemias
Os atentados de París foron cousa dun grupo terrorista chamado Estado Islámico. François Hollande, dende o primeiro instante evitou usar ese nome, referíndose e eles como Daesh, din que para acentuar o seu desprezo coa axuda da fonética (daesh soa en francés como déche, tache: miseria, mancha, respectivamente). Creo, mais ben, que o que o presidente francés quere realmente é evitar calquera relación da palabra "estado" coas repulsivas accións terroristas do ISIS. Nos baleiros e omisións, deliberadas, ou non, agóchanse decote as claves para entender situacións complexas. Do que non se fala, porque non se poida ou non se queira, pódense tirar conclusións relevantes, tanto a nivel individual (eivas emocionais relacionadas con traumas, tabúes ou complexos) como colectivo (déficits de liberdade de expresión, existencia de censura ou autocensura que delatan rexímenes autoritarios, etc.). 

   Do que non hai dúbida é de que Hollande non se permite (e indirectamente está mandando unha mensaxe de prohibición ao pobo tamén) o uso da verba "estado" para referirse aos terroristas responsables dos atentados de París. O "estado" é seu, é cousa dos franceses, mellor dito, dos xefes do Estado francés ("el estado soy yo", lembran?). Como moito o concepto Estado é dos europeos, pero nunca, en ningún caso cousa de terroristas. 

   É certo que o concepto de Estado (moderno) foi o resultado dunha morea de procesos moi complexos en Europa. De feito, a súa perfección significa no noso contexto cultural o fin da Idade Media, a grandes rasgos, e a conformación dun xeito de organización política que ten no Estado a súa razón de ser. 

   A revolución francesa sería só, e nin máis nin menos, o punto culminante e exitoso dun proceso de perfeccionamento que se desenvolveu ao longo da toda idade moderna e que só precisaba desfacerse dos refugallos do Antigo Réxime. Francia foi o país que coroou ese proceso, así que todos temos que entender, segundo semella dar por feito Hollande, que lle temos que estar case eternamente agradecidos aos franceses, posto que vivimos dos réditos que heredamos dos que loitaron por nós. Grazas e eles disfrutamos deses valores que son a nosa forma de estar no mundo: libertade, igualdade, fraternidade (sic?). Ata aquí a teoría. Pero imos ao "deserto do real", como diría o noso filósofo de hoxe. 

En primeiro lugar o concepto de Estado ten forzosamente que ser algo moito máis complexo que o que ten o presidente francés na cabeza. Cando Platón, Weber ou Marx falan de estado, non están falando do mesmo. Iso por non saír das fronteiras coas que se pretende pechar o noso contexto cultural, occidental, democrático e liberal. O que para uns é unha comunidade de dereito que se somete voluntariamente -ou non- a unhas leis, para outros é unha institución que representa a instituicionalización da violencia sobre o pobo (Weber). En todo caso, se pensamos no Estado do xeito máis neutral e obxectivo para a maioría, falamos dun modelo de organización política. Falamos de política ¿non?

Voltemos a Hollande. ¿por qué nega Hollande a existencia ou posibilidade de organización política no ámbito do islam? ¿E logo? preguntámonos, ¿non hai política no islam? ¿é só relixión?

No fragor dos acontecementos, que é diario dende o día dos atentados porque todos os días hai novas sobre accións terroristas, escoitamos das mesmas voces autorizadas de onte contradiccións tan flagrantes que nos avergonzan e nos violentan.

Os políticos máis relevantes -por ser a diana dos terroristas- negan ao inimigo a súa existencia como Estado, pero intelectuais tamén provistos de altofalantes dende hai tempo na prensa máis exitosa falan da existencia do Estado Islámico nunha simplificación teórica que só pode ser consecuencia dunha teima por meterlle ao cidadán dúas ideas simples na cabeza porque cicais non o consideran capacitado para máis. Antoino Elorza no diario El País, acredita no Estado Islamico como tal, así o di, porque existen os ingredientes básicos, a saber, poboación, leis e organización. O ISIS ten todo iso, así que é lexítimo chamarlle Estado. O que está a dicir, é que é lexítimo consideralo como real, como perigo real, así que hai que bombardealo.

...

   Certamente, si que é difícil pensar e moverse máis alá non só do pathos de solidariedade universal (é broma, claro), senón na lodazal de confusión e arbitrariedade no que nos movemos. O de ser ou non ser estado non é unha cuestión secundaria, porque ademáis de servir ou non para xustificar un ataque, persoalmente lévame a pensar no que sei, no que sabemos realmente da organización política no ámbito do islam.  Todos estes días tamén asistimos a unha exhibición de de clixés que tamén nos da pistas para investigar se os tomamos como o que son: veos textuais que agochan medos e belaleiros enormísimos, segundo o repita un imán dunha capital occidental ou un tertulián aborrecido de sí mesmo. "Non se trata dun problema rexilioso", din todos eles. Non, claro, cando falamos de Islam, estamos pensando en organismos unicelulares e as súas dificultades reproductivas. Claro que falamos de relixión. O que pasa é que se pensamos en termos relixiosos o territorio a combatir e os obxectivos a bombardear son inabordables. 

   Tiña a man a Zizek, sempre me saca de algún apuro intelectual cando a realidade interrompe de socato a rutina diaria. E como o asunto é o mesmo, tirei do andel o ensaio urxente que artellou nos momentos inmediatamente posteriores ao asunto de Charlie Hebdo. Lembrei que alí daba algunhas pistas importantes.

   Efectivamente, hai un concepto de estado no ISIS, radical e fanáticamente diferente ao occidental, e o cerne que o explica case todo. O que realmente importa ao grupo terrorista non é un estado regulador do benestar social, o que lle importa é a vida relixiosa, que toda a vida se atinxa as leis da relixiosas. Nesa enorme fenda que separa ambos os dous conceptos é onde temos que pescudar. Revolución francesa e EI aparecen no texto dun dos ideólogos máis relevantes do islam, precisamente o que inventou o conflictivo nome que Hollande on quere pronunciar, o Estado Islámico:  Abul Alá Maududi. 

to be continued.....




8 comentarios:

detective crepuscular dijo...

Ana, non sei que opinas das 13 perguntas e 24 reflexións da Nazanín Armanian.

http://blogs.publico.es/puntoyseguido/3045/atentado-de-paris-13-preguntas-y-24-reflexiones/

Ana Bande dijo...

Grazas pola ligazón. E ben interesante, contestarei aos poucos. Vai a miña primeira aproximación. O sistema non admite tantos caracteres como preciso.

“La verdad es la primera víctima de la guerra”

1. ¿Cuáles son las mentiras de los atentados del 13 de noviembre de París para que el presidente Hollande utilice la palabra “guerra” en el combate contra el terrorismo? Pues que la “guerra” —despliegue militar— se declara entre Estados, y no de un país contra un grupo terrorista con sede y presencia en una veintena de países, incluida Francia.

Hai unha evidente contradición no discurso de Holland porque efectivamente a guerra declárase a un estado pero él nega no mesmo discurso a existencia do Estado Islámico ao referirse ao inimigo co nome de Daesh. A confusión que introduce ao falar deste xeito tan contradictorio amosa unha incapacidad de facer fronte de xeito convencional a un novo xeito de violencia que ten unha intensidade e capacidade de infrinxir dano brutal pero que non responde ás convencionais formas de desencontros e conflictos internacionais coñecido ata agora. O perigo desta irresponsabilidade discursiva é de consecuencias imprevistas porque se a guerra no se declara dun xeito tradicional contra unha entidade estatal está falando de algo tan absurso como descomunal como é a guerra contra o islam, o que ven a ser unha guerra de civilizacións. Pretendendo infravalorar ao inimigo o está engrandecendo porque está tomando unha parte (un grupo terrorista islámico) como un todo (todos os países do islam están compromentidos nese predicado)

2. ¿Qué garantías hay de que las noticias que nos transmitan refleja la verdad? Robert Menard, fundador de Reporteros sin fronteras y alcalde de Bèziers, por ejemplo, es un ultraderechista que encabeza la campaña de expulsión de los refugiados sirios.

Non creo que teñamos garantía da veracidade das noticias. Non has tiñamos xa previo e estado de excepción pola sinxela razón de que os grandes medios de comunicación están ao servizo do poder, sexa este político ou económico. Nun contexto de discurso único como o que se está tratando de artellar agochándose na imperiosa necesidade dunha unión dos bos (aproveitando o estado de do e compaixón que temos forzosamente que experimentar pola morte de tantas vítimas inocentes) contra os malos (asasinos brutais que matan simplemente porque queren destruir aos que non pensan coma eles) é imposible pensar que as interpretacións que ofrecen os medios sexan neutrais ou medianamente obxectivas.



3. ¿Por qué en las imágenes (falsas o verdaderas) de los bombardeos rusos en Siria se ven víctimas civiles, pero en las correspondientes a los ataques de la coalición occidental sólo se ven puntitos negros en el desierto, mientras en la ciudad agredida y cercada Al Raqa viven sin electricidad miles de personas que no han podido huir de la guerra? ¿Están aplicando el ilegal castigo colectivo?

O poder das imaxes é inmenso é sábeno perfectamente. Por iso hai un control exhaustivo das fotografías e das imaxes que se publican nos medios. Vímolo perfectamente no caso do 11S. Houbo unha orde taxante de prohibición de imaxes explícitas. Xa se traspasara con creces o umbrar de dor soportable co impacto en directo dos avións contra as torres xemelgas. O resto deixánono á nosa imaxinación. A intencións están claras. No caso que comenta N.A., o de traducir os mortos por puntiño negros é unha clarísima manipulación informativa que ten como finalidade invisibilizar o dano que provocan "os nosos". Non sei se os ataques por parte de Rusia se ilustran con imaxes das vítimas, en todo caso, a Rusia gústalle moito máis presumir da súa capacidade de acción. É un xeito de proclamar o seu protagonismo como actor indiscutible no conflicto.

Ana Bande dijo...


4. ¿Tiene derecho Bashar al Assad a bombardear Francia, Arabia, Qatar, Turquía, etc., porque allí hay células terroristas que viajan a su país para atentar?

Nun contexto de conflicto confuso no que os inimigos non se identifican con estados podemos atopar ou chamar "celulas terroristas" a calqueira grupo que non pense coma un porque serán sempre sospeitosos de querer atentar contra o "outro". Con este xeito de pensar calqueira estado ou grupo pode considerarse con dereito a bombardear ou atentar contra o que non está nas filas de un.

5. ¿No fue el mismo ISIS en Siria objeto de cerca de 200 bombardeos franceses entre septiembre y noviembre del 2014? ¿Qué más pretenden hacer?

É evidente que bombardear por principio e sen intención ningunha de establecer mecanismos alternativos de resolución de conflictos non leva a nada que non sexa o exterminio polo exterminio e á profliferación e aumento da animadversión entre inimigos. A tolerancia xa non é operativa. Se algo amosaron os atentados de París é que canto máis toleremos ao inimigo este abusará máis do seu poder. Pero esta enorme complexidade debería levar a unha reflexión moito máis profunda e responsable tendo en conta que a fórmula do bombardeo inmediato logo dos ataques xa se experimentou con enorme infortunio e veu convertirse nunha das causas da actual escalada de violencia nas accións destes grupos radicais contra occidente.

6. ¿Cómo es posible que EEUU y sus socios en pocos días pudieran destruir al ejército libio, pero en cambio no pueden con unos pocos miles de terroristas carentes de armamento pesado?

O exército da primeira potencia mundial pode destruir facilmente a outro exército estatal. O problema é que a loita agora non se produce entre exércitos, entre estados senón que se pretende exterminar a un grupo terrorista que non ten un asentamento e unha organización convencional.

Ana Bande dijo...

Claramente N.A. plantexa moitas cuestións de xeito retórico, as miñas non son, lóxicamente respostas acaídas, senón meras reflexións.

Ana Bande dijo...

7. ¿Puede Turquía, sin la autorización de la OTAN (Pentágono) organizar a miles de hombres armados para que desmonten a otro Estado miembro de la ONU? Lo mismo sobre Arabia Saudí, Qatar, Emiratos Árabes que albergan bases militares de EEUU. Es como si España entrenase a 30.000 terroristas en las fronteras con Marruecos o Francia para derrocar a sus gobiernos, regalándoles bombas, misiles y cobijo, sin previo permiso a Bruselas y Washington?

Xa o propio feito de querer desmontar outro Estado -sexa ou non a un socio ou aliado- supón unha aberración inconmensurable polo que signfica de poñer en perigo a propia supervivencia. O suxeito, non ten sentido, se non se pensa en relación cos demáis. O Estado tampouco sobrevive se non respeta o mantemento das condicións de supervivencia dos outros estados. Un non existe se non é en relación cos demais, así que fomentar a destrucción do outro non é senón un instinto suicida. Non existe democracia se un estado que se proclama ten como obxectivo impor un réxime -sexa democrático ou non- a outro estado. E se a imposición é a base de violencia non hai dereito nin lexitimidade que o sustente. A conflictividade internacional experimentou unha escalada irrefrenable dende que quedaron en suspenso os princios da non inxerencia.

Ana Bande dijo...

8. Según algunos analistas occidentales, la expansión del yihadismo es una de las consecuencias de las guerras contra Irak y Afganistán. ¿Se pretende una mayor expansión de este fenómeno que ha sido un chollo para los militaristas de Occidente y Oriente?

Creo que o que hai, máis que intereses puramente económicos, é unha ausencia total de vontade de coñecer e interpretar críticamente outros modos de pensar que os propios. A ausencia total dunha resposabilidade para coñecer e recoñecer a existencia de xeitos alleos de pensar e organizarse e unha inercia intelectual baseada na apatía e comodidade das sociedades capitalistas que están dispostas a ceder toda a soberanía ao poder político e económico. O fracaso da esquerda radical que se nega a contradicir coa contundencia e afouteza necesario o discurso único e simple do poder levou sempre e sigue levando ao ascenso do fanatismo tanto interno como externo. A tolerancia mal entendida arporiza ao inimigo que non é idiota nin disimula non selo. A frivolidade con que se entende a tolerancia e a solidariedade non fai máis que empoderar aos radicais, que segundo di S.Z. non son tan fundamentalistas, no fondo, porque se estiveran realmente convencidos da súa verdade non se molestarían por as nosas paixóns, opción de ocio ou idolatrías. Hai contextos abondo nos que se reflicte unha convivencia case exemplar entre comunidades só a costa do "deixar vivir a cada un como quere", pero para iso hai que efectivamente deixar vivir. Non vexo moita diferencia de grao entre idolatrar unha imaxe dun crucificado e unha presunta palabra dita por un profeta. En occidente concebimos a liberdade como a posibilidade de pensar libremente e poder expresalo públicamente, pero a outra cara da moeda é que actuamos non en liberdade, senón seducidos por discursos estratéxicos. "No outro lado", os ideólogos musulmáns que apadrinaron o yijadismo escribiron que cada un pense o que queira pero que non é libre de dicilo públicamente. ¿hai moita diferencia? Dende logo eu quedo cos nosos valores, pero non servirán de nada se os arriscamos só polo interese de eliminar os dos outros.

Ana Bande dijo...

9. ¿Quieren decirnos que la “inteligencia” occidental, con tantos artefactos ultrasofisticados, sean menos inteligentes que unos niñatos aventureros?

Nesta cuestión non concordo. A capacidade de infrinxir dano supera moito a capacidade militar dos estados. Breivik, o terrorista de ultradereira noruego matou el soíño a 77 persoas. Só hai que querer para matar. En España sen ir máis lonxe levamos no que vai de ano 51 mulleres asasinadas. Mentres recorría o tristeiro roteiro da manifestación contra a violencia machista pensaba eu na diferencia con que se abordaría este problema se estas mulleres estivesen todas xuntas celebrando un aniversario e foran tiroteadas por dez encarapuchados entre os que se contasen as parellas de algunha delas. A tecnoloxía para matar e a deontoloxía (sic) para facelo están ao alcance de todxs. ¿que se pode esperar que fantasee un neno de doce anos que participe nun xogo no que se lle premie por matar prostitutas ou yijadistas? Francia non fixo un esforzo real de integración coa súa imigración. Máis ben, todo o contrario. Nenos aventureiros son perfectamente capaces de hackear bases de datos de gobernos, facerse con bombas (hai recetas para fabricalas, na universidade na que traballo hai uns anos detiveron a dous irmás que tiñan bombas na casa) e armas...si, pódese matar a moitas persoas por moi sofisticados que sexan os sistemas e artefatos da intelixencia estatal. Pero a pregunta, xa sei, non vai por aí. O tema e se hai un interese real en desmantelar un terrorismo que está identifiado e co que se teñen xa feito tratos. Aí está a conspiración. ¿é real?, pode ser. Para sabelo temos que dispoñer de fontes de información privilexiadas, e iso non está ao noso alcance. Si temos datos para supoñer a corrupción do discurso dos nosos gobernos. Dende a invasió do Irake hai datos obxetivos que falan da existencia dun periodismo "incorporado". Só se deixa paso a zonas de guerra de periodistas que "ocupen unha posición" predeterminada (vamos, se militan), que só poden facer fotos en determinados sitios e dende unha perspectiva determinada. Por iso noutra pregunta N.A. apunta á diferencia entre imaxes de guerra dos bombardeos rusos en Siria (onde sí se ven vitimas) e as que fan os periodistas occidentais (donde só hai puntiños negros). Está claro que amosar vítimas supón que haxa dor por elas, da dor vaise a indignación, e xa sabemos cómo nos queren de indignados.

Ana Bande dijo...

10. El chiste de los “documentos de identidad” incombustibles que dejan los terroristas antes de inmolarse. De hecho, cabría preguntarse, por ejemplo, ¿cómo dos de los suicidas se mataron en las calles vacías a las afueras del Estadio Saint-Denis de Francia y no en el medio del mogollón de aficionados que salían del campo?
As mentiras e noticias apresuradas que os medios transmitiron nos momentos inmediatamente posteriores ao atentando, son actos que reflicten a mesma irresponsabilidade que aquelas primeiras palabras de Holland. A ansiedade de saber aproveitouna o poder para agasallarnos con mentiras mal disimuladas que pretedían traquilizar a unha audiencia confusa e en shock totalmente propensa a asimilar productos informativos tóxicos pero tamén artellados para tranquilizar a unha cidadaía a que se lle trataba de convencer dun control da situación totalmente ficticio. O dos documentos incombustibles foi un chiste malo pero que callou incluso maiis do que pretendías a xulgar pola extraordinaria rapidez con que se consolidou o discurso único da necesidade de unidad fronte a unha guerra total contra vai ti saber quen.
Sobre os suicidas que se mataron fora do estadio, creo que xa o dixen, foi o agasallo fortuito da noite, seguramente. Está claro que pretendían facer unha exhibición en directo da acción, que querían evitar a posterior censura dos medios que xa preveían cunha posta en escea obrigada, con despregue de todo o horror que ía supoñer o impacto da morte en medio do jolgorio no campo de xogo. En todas as acción do ISIS hai un compoñente estético estarrecedor e ben pensado. Pretenten humillar públicamente, amosar a materialidade do horror en toda a súa extensión. E o que caracterizao seu modus operando. Levan exhibido un amplo currículo neste sentido. Violacións brutais, degollacións e humillacións publicadas en tempo real nas redes sociais. Estamos a ver a contrapartida do que fai o seu enimigo. No canto dos puntiños mortos con que occidente sinala as súas accións, agochando o dano, eles exhíbemo con todo luxo de detalle. Deberíamos, cando menos, solicitar o mesmo dende a nosa (sic) parte.